Theo Điều 4 – luật chứng khoán 2019, Quỹ đầu tư có thể được hiểu là quỹ huy động vốn từ nhà đầu tư để đầu tư vào các loại tài sản tuân thủ theo mục tiêu được xác định. Nói một cách khác, Quỹ đầu tư là định chế tài chính trung gian phi ngân hàng thu hút tiền nhàn rỗi từ các nguồn khác nhau để đầu tư vào các cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ, hay các loại tài sản khác.
Còn với thị trường tài chính, quỹ đầu tư được coi là sản phẩm dịch vụ các công ty quản lý quỹ tạo ra để thu hút tiền từ nhiều người cùng đầu tư vào. Đơn vị để đầu tư vào các lĩnh vực có thể sinh lời cao như: cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, tiền tệ hay các loại tài sản có giá trị khác.
Để đảm bảo dòng tiền của tất cả nhà đầu tư, tất cả số tiền rót ở lĩnh vực nào cũng đều được các công ty đại diện quản lý, các ngân hàng tham gia giám sát và có sự quản lý chuyên nghiệp của các cơ quan có thẩm quyền. Trong một công ty quản lý quỹ có nhiều quỹ để khách hàng chọn lựa theo từng sở thích, kinh nghiệm và số tiền đầu tư.
Tóm lại, đầu tư tài chính không hẳn là công việc dễ dàng và cần nhiều thời gian để nghiên cứu, theo đuổi nó. Nhất là việc cần có những kiến thức tài chính nhất định. Do vậy, nhiều người lựa chọn quyết định lựa chọn các quỹ bởi các yếu tố:
- Không mất thời gian, không cần nhiều kiến thức tài chính vẫn có thể tham gia
- Giảm thiểu rủi ro nhờ đa dạng hóa danh mục đầu tư
- Được giám sát chặt chẽ bởi các cơ quan có thẩm quyền
- Quản lý chuyên nghiệp và tính linh động cao
- Tạo ra dòng thu nhập ổn định hơn
Phân loại Quỹ đầu tư tại Việt Nam
Tùy theo tiêu chí phân loại khác nhau mà có các loại hình đầu tư khác nhau.
Dựa theo cấu trúc vận động vốn
Quỹ đóng
Quỹ đóng cho phát hành chứng chỉ quỹ 1 lần duy nhất khi thực hiện huy động vốn và quỹ. Và sẽ không thực hiện việc mua lại cổ phiếu/trái phiếu, chứng chỉ quỹ khi bạn muốn bán lại. Sau đó, khi đã đóng quỹ (kết thúc quá trình huy động vốn) các chứng chỉ quỹ đã mua sẽ được niêm yết trên thị trường chứng khoán.
Quỹ mở
Quỹ mở được thành lập với thời gian vô hạn. Sau đợt phát hành đầu tiên ra ngoài, các giao dịch mua/bán của nhà đầu tư được thực hiện định kỳ căn cứ vào giá trị tài sản ròng (NAV). Giao dịch được thực hiện trực tiếp với các công ty quản lý quỹ.
Quỹ mở cho phép bạn bán lại chứng chỉ quỹ cho quỹ. Quỹ phải mua lại các chứng chỉ theo giá trị ròng tại thời điểm giao dịch. Các giao dịch mua bán được thực hiện trực tiếp với các công ty quản lý quỹ và các chứng chỉ quỹ không được niêm yết trên thị trường chứng khoán.
Dựa vào nguồn vốn huy động
Quỹ công chúng
Quỹ công chúng huy động vốn bằng việc phát hành rộng ra ngoài. Nhà đầu tư có thể là các cá nhân hay pháp nhân. Nhưng đa số là các cá nhân với đầu tư riêng lẻ. Quỹ này cung cấp cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ phương tiện đảm bảo đa dạng hóa nguồn, giảm thiểu rủi ro. Hiệu quả đem lại nguồn thu nhập thụ động trong dài hạn cao.
Quỹ thành viên
Quỹ thành viên huy động vốn bằng cách phát hành riêng lẻ cho một nhóm các nhà đầu tư. Đối tượng là các cá nhân hay các tập đoàn kinh tế lớn, các định chế tài chính. Do đó, tính thanh khoản của quỹ này cũng thấp hơn so với quỹ công chúng.
Nhà đầu tư vào quỹ tư nhân với lượng vốn thường lớn để có thể được tham gia kiểm soát đầu tư quỹ.
Các loại Quỹ đầu tư phổ biến trên thị trường tài chính là:
- Quỹ cổ Phiếu
- Quỹ đầu tư Trái Phiếu và Thu Nhập
- Quỹ đầu tư thị trường tiền tệ
- Quỹ đầu tư hoán đổi danh mục (ETF)
- Quỹ đầu tư đặc thù (tập trung đầu tư vào 1 hay 2 ngành)
Dựa vào hình thức tổ chức
- Quỹ đầu tư dạng hợp đồng: Công ty quản lý quỹ phát hành và tạo ra quỹ, huy động vốn và tự động thực hiện các hoạt động đầu tư. Trong đó, nhà đầu tư sẽ ủy thác cho công ty quản lý quỹ sử dụng nguồn vốn để đầu tư sinh lời
- Quỹ đầu tư dạng công ty: Quỹ đầu tư được hình thành với tư cách là một tư cách pháp nhân, tuân thủ quy định của pháp luật. Nhà đầu tư góp vốn đóng vai trò nhưng một cổ đông và có quyền bầu ra người quản lý quỹ, can thiệp và kiểm soát hoạt động đầu tư.
Vai trò của quỹ đầu tư trên thị trường kinh tế tài chính
Quỹ đầu tư ra đời là giải pháp không chỉ cho nhà đầu tư kiếm lời mà còn là công cụ đắc lực để thúc đẩy sự phát triển của thị trường kinh tế. Vai trò của quỹ đầu tư cần làm rõ để người chơi hiểu về kênh đầu tư linh hoạt này.
Vai trò với nhà đầu tư:
- Quỹ đầu tư tài chính là giải pháp cho các nhà đầu tư không có thời gian tìm hiểu thị trường, khả năng phân tích độc lập thấp, độ nhạy không cao nhưng vẫn muốn đầu tư để kiếm tiền thụ động từ các sản phẩm: Cổ phiếu, trái phiếu…
- Quỹ đầu tư được quản lý bởi đơn vị uy tín trong lĩnh vực tài chính, tạo ra một kênh đầu tư an toàn, đáng tin cậy. Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm sẽ sử dụng dòng tiền để chọn kênh đầu tư phù hợp, mang đến nhiều lợi nhuận nhất.
- Quỹ đầu tư sử dụng tiền đa dạng hóa danh mục đầu tư mục tiêu: Vàng, cổ phiếu, dầu mỏ, tiền tệ… Giảm thiểu rủi ro tài chính cho nguồn vốn đầu tư vào quỹ.
- Quỹ đầu tư tập hợp nguồn vốn, đưa dòng tiền vào những sàn đầu tư cao cấp mà các cá nhân sẽ khó thực hiện được. Sàn đầu tư cao cấp đảm bảo các tiêu chuẩn về lợi nhuận, tính an toàn.
Quỹ đầu tư mang đến cho thị trường chứng khoán nhiều lợi ích nổi bật như:
- Quỹ đầu tư uy tín huy động được nhiều nguồn vốn đầu tư vào thị trường chứng khoán, vàng, bất động sản… Tạo nên tính thanh khoản tốt, thúc đẩy thị trường phát triển.
- Quỹ đầu tư hoạt động chuyên nghiệp, tạo lòng tin sẽ hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài lớn vào các quỹ tại Việt Nam. Nguồn vốn đầu tư ngoại hối lớn và tập trung thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
Cách thức hoạt động của quỹ đầu tư?
Quỹ đầu tư được tạo ra bởi các công ty quản lý quỹ, được thiết kế và vận hành cung cấp giải pháp đầu tư an toàn, giảm thiểu rủi ro cho khách hàng. Cách thức hoạt động của quỹ đầu tư cụ thể như sau:
Bước 1: Huy động vốn
Công ty quản lý quỹ sẽ phát hành chứng chỉ quỹ ra thị trường, nhà đầu tư sẽ tham gia bằng cách mua chứng chỉ quỹ. Theo Luật chứng khoán, Chứng chỉ quỹ là một loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu góp vốn của nhà đầu tư. Với chứng chỉ quỹ, nhà đầu tư sẽ được hưởng lợi nhuận hoặc chịu thua lỗ tùy thuộc vào hoạt động đầu tư có thành công hay không. Nhà đầu tư sẽ không được quyền trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư.
Bước 2: Đầu tư
Công ty phát hành chứng chỉ quỹ có đội ngũ chuyên gia về nhiều lĩnh vực tài chính: Chứng khoán, vàng, bất động sản… thực hiện phân tích thị trường, tiến hành đầu tư vào sản phẩm mục tiêu. Công ty quản lý chứng chỉ quỹ sẽ phân bổ nguồn tiền vào một số sản phẩm nhất định để đầu tư kiếm lời.
Bước 3: Định giá, phát hành và mua lại chứng chỉ quỹ
Công ty quản lý chứng chỉ quỹ sẽ tiến hành định giá trị chứng chỉ quỹ bằng công thức:
Giá chứng chỉ quỹ = Tổng giá trị tài sản ròng của quỹ (NAV)/ Tổng số chứng chỉ quỹ đã phát hành (CCQ)
Trong đó:
- Trường hợp quỹ đóng: Giá của chứng chỉ quỹ sẽ phụ thuộc vào nhu cầu trên thị trường, tương tự với cổ phiếu.
- Trường hợp quỹ mở: Giá của chứng chỉ quỹ sẽ bằng NAV/CCQ + phí giao dịch. Với quỹ mở, công ty quản lý sẽ mua lại chứng chỉ quỹ nếu có nhà đầu tư bán lại.
Cách tham gia quỹ đầu tư như thế nào?
Hiện nay, tham gia đầu tư chứng chỉ quỹ được nhiều người lựa chọn. Cách tham gia quỹ đầu tư không quá phức tạp, với những bước hướng dẫn sau đây:
- Mở tài khoản giao dịch tại công ty quản lý quỹ: Việc đầu tiên mà nhà đầu tư cần thực hiện là đánh giá chọn công ty quản lý quỹ uy tín, đăng ký mở tài khoản giao dịch chứng chỉ quỹ tại đây. Thực hiện đăng ký theo hướng dẫn của từng công ty.
- Nộp tiền vào tài khoản: Sau khi đã có tài khoản giao dịch, người chơi cần tiến hành nộp tiền vào tài khoản, số tiền tối thiểu theo quy định.
- Mua chứng chỉ quỹ: Nhà đầu tư nộp đơn mua chứng chỉ quỹ theo hướng dẫn của đơn vị quản lý. Lựa chọn loại hình chứng chỉ quỹ của đơn vị quản lý phát hành.
- Bán chứng chỉ quỹ: Nhà đầu tư gửi đơn bán chứng chỉ quỹ, theo mẫu đến đơn vị quản lý.
Những lưu ý để đầu tư vào Quỹ đầu tư hiệu quả
Tham gia đầu tư vào Quỹ đầu tư được nhiều người lựa chọn, bởi việc giao dịch không cần phải có kiến thức chuyên môn quá nhiều, hiểu về thị trường cổ phiếu, trái phiếu… Quỹ đầu tư có mức rủi ro thấp hơn khi được các chuyên gia tài chính phân bổ vốn vào nhiều kênh và có chiến lược cụ thể. Tuy nhiên, để đầu tư vào Quỹ đầu tư an toàn, hiệu quả, người chơi cần lưu ý:
Lựa chọn công ty quản lý Quỹ tốt
Chọn công ty quản lý quỹ tốt là bước đầu tiên quan trọng mà người mới cần quan tâm. Hiện nay, thị trường tài chính có nhiều công ty quản lý quỹ, với nhiều loại quỹ đóng, mở, hoán đổi nhưng hiệu quả hoạt động và tính an toàn sẽ khác nhau. Mức độ rủi ro của đầu tư Quỹ sẽ phụ thuộc nhiều vào công ty quản lý.
Năng lực của công ty quản lý Quỹ tốt sẽ mang lại cơ hội đầu tư sinh lời hiệu quả, bền vững. Nghiên cứu và phân tích các thông tin liên quan đến công ty: Điều lệ, vốn đầu tư, tỷ lệ vốn nước ngoài, mục tiêu đầu tư, kinh nghiệm đầu tư, báo cáo tài chính, tình trạng lãi ròng…
Lưu ý nên chọn những quỹ đầu tư uy tín và an toàn. Có thể cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro.
Theo như chủ tịch quỹ đầu tư Greencap thì:
“Lợi nhuận là là điều nhà đầu tư nào cũng thích. Tuy nhiên với một quỹ đầu tư uy tín phải có khả năng quản trị rủi ro tốt. Đó là yếu tốt then chốt để quỹ tồn tại lâu dài và duy trì tỉ lệ tăng trưởng một cách đều dặn. Chắc chắn không một nhà đầu tư tham gia vào quỹ đầu tư lại muốn tiền của họ gặp rủi ro.”
Tóm lại, việc đầu tư tài chính sẽ luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Cần tìm hiểu kĩ lưỡng trước khi ra quyết định đầu tư.
Tìm hiểu và nâng cao kiến thức
Lợi thế khi tham gia quỹ đầu tư là người chơi không cần có quá nhiều kiến thức về tài chính, cổ phiếu, phân tích biến động thị trường. Tuy nhiên, để đầu tư an toàn, hiểu rõ về khả năng đầu tư của các công ty quản lý quỹ, người chơi cần tự bổ sung và nâng cao kiến thức tài chính liên quan.
Kiến thức về đầu tư cổ phiếu, trái phiếu, vàng… Đánh giá biến động thị trường khi quỹ đầu tư có thể lên xuống. Nhà đầu tư cần lựa chọn giải pháp đầu tư phù hợp: Dài hạn hay ngắn hạn để có chiến lược cụ thể.
Trải nghiệm đầu tư Quỹ
Trải nghiệm tham gia đầu tư Quỹ sẽ giúp người chơi mới hiểu được quy luật hoạt động, biến động của thị trường quỹ, dòng tiền trong quỹ. Tham gia và trải nghiệm thực tế để làm quen thao tác, nhận biết thị trường, lựa chọn thời điểm mua – bán chứng chỉ quỹ phù hợp, cũng như lựa chọn được kênh đầu tư an toàn.
Tham gia quỹ đầu tư sẽ là giải pháp cho nhiều người hiện nay, mang đồng tiền nhàn rỗi đi đầu tư sinh lời mà không cần quá tập trung vào vấn đề chuyên môn. Hy vọng những thông tin trên đây về quỹ đầu tư sẽ hữu ích cho người mới quan tâm đến loại hình đầu tư hấp dẫn này.